Í fyrra jókst auður þessa hóps um 198 millj­arða króna á á síð­ustu þremur árum hefur hann vaxið um 865 millj­arða króna. Á sama tíma hefur heild­ar­auður lands­manna auk­ist um 1.833 millj­arða króna. Því hefur um 47 pró­sent af því nýja eigin fé sem orðið hefur til á Íslandi á árunum 2017, 2018 og 2019 farið til þeirrar tíundar sem átti mest fyr­ir. 

Sá hópur átti rúm­lega 56 pró­sent af öllu eigin fé lands­manna um síð­ustu ára­mót, eða alls 2.927 millj­arða króna. Þar á meðal er tæp­lega helm­ingur alls eigin fjár í fast­eignum sem til er í land­inu og rúm­lega helm­ingur allra inn­lána. 

Efsti fimmt­ung­ur­inn átti sam­tals 4.089 millj­arða króna í eigið fé um síð­ustu ára­mót. Það þýðir að 80 pró­sent lands­manna átti rúm­lega 20 pró­sent eigin fjár og rík­ustu 20 pró­sentin tæp­lega 80 pró­sent þess.

Mælir ekki allan auð

Eigið fé rík­ustu tíu pró­senta lands­manna er reyndar stór­lega van­met­ið, og er mun meira en tölur Hag­stof­unnar segja til um. Hluti verð­bréfa­eign­ar, hluta­bréf í inn­lendum og erlendum hluta­fé­lög­um, er metin á nafn­virði, en ekki mark­aðsvirði. Þá eru fast­eignir metnar á sam­kvæmt fast­eigna­mati, ekki mark­aðsvirði, sem er í flestum til­fellum hærra.

Það þýðir að ef verð­bréf í t.d. hluta­fé­lögum hafi hækkað í verði frá því að þau voru keypt þá kemur slíkt ekki fram í þessum töl­um. Úrvals­vísi­tala Kaup­hallar Íslands hefur til að mynda hækkað um 30 pró­sent frá því snemma í jan­úar 2019 og um 60 pró­sent frá byrjun árs 2015.

Þessi hópur er líka lík­leg­astur allra til að eiga eignir utan Íslands sem koma ekki fram í tölum Hag­stof­unn­ar, en áætlað hefur verið að íslenskir aðilar eigi hund­ruð millj­arða króna í aflands­fé­lögum sem ekki hafi verið gerð grein fyr­ir. 

Þessi staða var meðal ann­ars dregin upp í skýrslu sem unnin var fyrir Bjarna Bene­dikts­son, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra, eftir opin­berun Panama­skjal­anna og var birt í jan­úar 2017. Nið­ur­staða hennar var að  upp­safnað umfang eigna Íslend­inga á aflands­svæðum frá árinu 1990 til 2015 næmi ein­hvers staðar á bil­inu 350 til 810 millj­örðum króna, og að tekju­tap hins opin­bera á árunum 2006 til 2014 vegna þessa væri lík­lega um 56 millj­örðum króna. Á hverju ári gæti tapið vegna van­tal­inna skatta því verið á bil­inu 4,6 til 15,5 millj­arðar króna.  

Helm­ingur á rúm­lega allt eigið féð

Sá helm­ingur Íslend­inga sem er með minnstu tekj­urn­ar, alls  um 113,5 þús­und fjöl­skyld­ur, skuldar sam­an­lagt meira en hann á. Það hefur þó dregið úr þeirri stöðu á und­an­förnum árum og skiptir þar mestu að eigið fé fast­eigna hefur næstum fjór­fald­ast frá árs­lokum 2010. 

Ástæðan þess er ein­föld: hækk­andi hús­næð­is­verð og bætt skulda­staða. Eigið fé í fast­eignum lands­manna hefur enda auk­ist um 2.888 millj­arða króna frá árinu 2010 og er því ábyrgt fyrir 80 pró­sent þeirrar hækk­unar sem Hag­stofan skrá­set­ur.

Sá helm­ingur lands­manna sem er með hæstu tekj­urnar er því með jákvætt eigið fé um alls 5.269 millj­arð króna, eða meira en sem nemur eigin fé þjóð­ar­innar allr­ar. 

Erfitt að bera saman eigna­stöðu með tæm­andi hætti

Ein­faldur sam­an­burður á eigna­stöðu fólks á Íslandi er flók­inn. Sér­stak­lega vegna þess að þær hag­tölur sem safnað er saman mæla ekki að öllu leyti heild­ar­eignir fólks né taka til­lit til hlut­deildar þess í eignum líf­eyr­is­sjóða­kerf­is­ins. hér að ofan hefur fyrst og síð­ast horft á hann út frá því hvernig krónur skipt­ast á milli hópa.

Sumir grein­endur kjósa að horfa ein­ungis á hlut­falls­tölur þegar þeir skoða slíkar töl­ur, og hvort ójöfn­uður hafi auk­ist. Ef horft er á slík­ar, sér­stak­lega á afmörk­uðum tíma­bil­um, er mjög auð­velt að kom­ast að þeirri nið­ur­stöðu að eigna­jöfn­uður sé að minnka. 

Til að mynda áttu tíu pró­sent rík­ustu lands­manna  86 pró­sent alls eig­in­fjár í eigu ein­stak­linga árið 2010. Um síð­ustu ára­mót hafði það hlut­fall lækkað niður í um 56 pró­sent og hlut­fallið féll lít­il­lega frá árinu áður. En taka verður til­lit til þess að árið 2010 höfðu eignir ann­arra Íslend­inga rýrnað mjög vegna hruns­ins á meðan eignir rík­ustu héld­ust nokkuð stöðugar í gegnum storm­inn.

Þegar horft er á þetta með öðrum aug­um, hversu stór hluti af nýjum auði fer til rík­ustu tíu pró­sent lands­manna, þá kemur í ljós að frá árinu 2010 hef­ur, líkt og áður sagði, 47 pró­sent hans endað hjá þessum hópi, sem er með van­á­ætl­aðri eignir en hinir sem eiga ein­fald­ara eigna­safn.