Lögbýlið Lágafell í Austur Landeyjum, hefur sent frá sér yfirlýsingu í tilefni af fréttaflutningi um stöðu blóðmera á Íslandi. Þar segir Lágafell að óásættanlegt sá að komið sé fram við dýr með þeim hætti og sjá mátti í heimildarmynd dýraverndarsamtakanna AWF/TSB (Animal Welfare Foundation/Tierschutzbund Zürich) þar sem fjallað var um slæma meðferð svonefndra blóðmera á Íslandi, og segist Lágafell harma að bærinn sé að ósekju dreginn inn í þessa sorglegu umfjöllun.
Sýnd var myndbrot í umræddri heimildarmynd þar sem starfsfólk Lágafells er við blóðtöku og vísa meðlimum dýraverndarsamtakanna burt frá blóðtökustað. Lágafell segir að önnur myndbrot í myndinni sem sýni gífurlega slæma meðferð á merunum séu ekki tekin upp á þeirra bæ.
„Tekið skal sérstaklega fram að Lágafell er hvorki bær nr. 6 eða 38, sem mest af umræddu myndefni kemur frá.“
Lágafell segir misskilnings gæta um hvernig framkvæmd blóðtöku fer fram, en flestir bændur gæti þess að komið sé fram við hrossin þeirra af umhyggju og virðingu.
„Á Lágafelli fer blóðtaka þannig fram að blóð er tekið úr hryssum á um 10 vikna tímabili á ári, sem hefst alla jafna í ágúst. Utan þess tímabils ganga hrossin laus á svæði sem telur um 350 hektara. Umsjón er þó vitanlega höfð með hrossunum allt árið um kring svo tryggt sé að ekkert ami að þeim og að þau skorti ekkert. Meðal hryssa á búinu gefur af sér um fimm lítra vikulega og í fimm vikur.“
Áður en blóðtaka fari fram séu merar blóðmældar af Ísteka eða dýralæknum. Merar eru staðdeyfðar á stungustað af dýralækni og tryggt að framkvæmdin sé eins streitulítil og kostur er á.
„Hafa ábúendur á Lágafelli búið svo um hnútana að dýrin séu tamin/vanin við blóðtökuna. Folöld fylgja merum í gegnum þar til gerðar rennur og í blóðtöku, til þess að draga úr álagi á bæði merar og folöld.“
Stjakað sé við hrossunum með áhöldum en þau séu aldrei slegin eða vísvitandi meidd.
„Á Lágafelli er regla að við hvern bás stendur alltaf aðili sem fylgist með og róar merarnar á meðan á blóðtöku stendur. Dýralæknir er alltaf á staðnum og hann er tryggir meðferð og öryggi og segir fólki til í réttinni.“
Að lokum segjast ábúendur á Lágafelli ekki treysta sér til að fullyrða um aðstæður á öðrum bæjum þar sem blóðtaka er stunduð og sannarlega sé heimildarmyndin sláandi. Hins vegar sé hægt að búa til sögu með því að klippa efni saman og setja það í búning til að hræða fólk. Barsmíðar á dýrum séu algjörlega ólíðandi og slíkt ætti Matvælastofnun að rannsaka og taka alvarlega.
Ábúendur á Lágafelli treysta sér ekki til að meta aðstæður annarra bænda við blóðtökur, en sannarlega er myndbandið er afar ógeðfellt. Rétt er þó að vekja athygli á því, að einfalt er að búa sögu sem á engan vegin við rök að styðjast, með því að klippa saman efni og setja það í búning til að hrella og hræða fólk. Á Lágafelli eins og öllum öðrum bóndabæjum á Íslandi hafa komið upp atvik þar sem erfitt hefur verið að ráða fram úr, er varða meðferð dýra. Slík atvik þarf hins vegar alltaf að leysa með nærgætni og virðingu fyrir dýrunum. Barsmíðar á dýrum eru algjörlega ólíðandi og það væri óskandi að mál allra bænda sem brjóta lög um velferð dýra nr. 55/2013 yrðu rannsökuð af MAST. Bæði mál blóðbænda og annarra eftirlitsskyldra aðila.
Óásættanlegt er með öllu að komið sé fram við dýr með þeim hætti, sem sjá mátti í myndbandinu. Dýravelferð skal ávallt höfð í hávegum þegar unnið er með dýr.
Hér fyrir neðan má lesa yfirlýsinguna í heild sinni:
Fyrr í vikunni birtist umfjöllun dýraverndunarsamtaka um blóðtöku úr folaldshryssum á íslenskum bóndabæjum, þar sem dregin var upp sláandi mynd af því sem fullyrt var að væri altíða á þeim bóndabæjum sem selja blóð úr merum sínum. Óhætt er að taka undir, að þau myndbönd sem sýnd voru í tengslum við umfjöllunina, veki óhug og að spurningar vakni um hvort eins sé farið hjá öðrum bændum sem starfa í greininni.
Á bóndabænum Lágafelli í Austur Landeyjum hefur verið stunduð ræktun hrossa sem samhliða hafa verið notuð í blóðtöku frá árinu 1985. Núverandi ábúendur bæjarins tóku við búinu árið 2001 og hafa verið með allt að 80 hryssur í blóðbúskap. Í dag eru 48 hryssur í því stóði sem notaðar eru í blóðgjafir. Tekið skal sérstaklega fram að Lágafell er hvorki bær nr. 6 eða 38, sem mest af umræddu myndefni kemur frá.
Mikils misskilnings virðist gæta um hvernig framkvæmd blóðtöku er á meirihluta þeirra bæja sem stunda blóðbúskap. Ljóst er að langflestir bændur gæta þess í hvívetna að komið sé fram við hrossin þeirra af umhyggju og virðingu. Á Lágafelli fer blóðtaka þannig fram að blóð er tekið úr hryssum á um 10 vikna tímabili á ári, sem hefst alla jafna í ágúst. Utan þess tímabils ganga hrossin laus á svæði sem telur um 350 hektara. Umsjón er þó vitanlega höfð með hrossunum allt árið um kring svo tryggt sé að ekkert ami að þeim og að þau skorti ekkert. Meðal hryssa á búinu gefur af sér um fimm lítra vikulega og í fimm vikur.
Áður en blóðtaka er svo framkvæmd eru merarnar blóðmældar af Ísteka/dýralæknum. Séu blóðgildi og -búskapur í lagi, er blóð dregið úr þeim hryssum sem sýna svörun. Þær sem ekki sýna svörun, eru sendar aftur í sýnatöku sem fer fram viku seinna. Þær sem sýna að hormónið sé til staðar gefa blóð. Merarnar eru staðdeyfðar á stungustað af dýralækni áður en blóðtaka hefst. Tryggt er að framkvæmdin sé eins streitulítil og kostur er á og hafa ábúendur á Lágafelli búið svo um hnútana að dýrin séu tamin/vanin við blóðtökuna. Folöld fylgja merum í gegnum þar til gerðar rennur og í blóðtöku, til þess að draga úr álagi á bæði merar og folöld.
Í réttinni er búið svo um hnútana að tryggt sé að hrossin geti hvorki valdið sér né öðrum tjóni. Þegar dýrunum er smalað inn í rétt og rennur er beitt áhöldum á borð við 150 cm. plaströrum, til þess að beina hrossunum rétta leið. Vissulega er dýrunum stjakað með áhöldunum en dýrin eru aldrei slegin eða vísvitandi meidd með nokkrum öðrum hætti. Rennur og básar, eru hafðir þröngir, til að minnka álag og streitu og svo þær nái ekki að snúa sér og slasa. Básinn er lokaður að framan, og merin kemur í básinn og tveimur rörum komið fyrir fyrir aftan þær svo þær bakki ekki út úr básnum og lendi við það undir eða yfir rör og beislur og slasi sig. Böndin yfir þær eru eins konar axlabönd, þeim til varnar. Ef hryssa prjónar upp, getur hún rifið úr sér nálina. Böndin og annar búnaður er því hugsaður til þess að verja þær fyrir óþarfa slysum og veita öryggi. Á Lágafelli er regla að við hvern bás stendur alltaf aðili sem fylgist með og róar merarnar á meðan á blóðtöku stendur. Dýralæknir er alltaf á staðnum og hann er tryggir meðferð og öryggi og segir fólki til í réttinni. Árlega fáum við eftirlitsaðila sem fylgjast með holdafari, heilsu og hófum, og högum. Folöldin eru alin upp við það að fylgja mæðrunum í básinn og gegnum rennurnar, spekjast og þekkja umhverfið og mennina og eru yfirleitt tamin í lok tímabils.
Dýralæknir er alltaf á staðnum og tryggir, meðferð, öryggi og segir fólki til í réttinni. Árlega koma eftirlitsaðilar frá Ísteka og MAST sem fylgjast með holdafari, heilsu, hófum, og högum. Folöldin eru alin upp við það að fylgja mæðrunum í básinn og gegnum rennurnar. Við það spekjast þau og læra að þekkja umhverfið og mennina í lok tímabils.
Ábúendur á Lágafelli treysta sér ekki til að meta aðstæður annarra bænda við blóðtökur, en sannarlega er myndbandið er afar ógeðfellt. Rétt er þó að vekja athygli á því, að einfalt er að búa sögu sem á engan vegin við rök að styðjast, með því að klippa saman efni og setja það í búning til að hrella og hræða fólk. Á Lágafelli eins og öllum öðrum bóndabæjum á Íslandi hafa komið upp atvik þar sem erfitt hefur verið að ráða fram úr, er varða meðferð dýra. Slík atvik þarf hins vegar alltaf að leysa með nærgætni og virðingu fyrir dýrunum. Barsmíðar á dýrum eru algjörlega ólíðandi og það væri óskandi að mál allra bænda sem brjóta lög um velferð dýra nr. 55/2013 yrðu rannsökuð af MAST. Bæði mál blóðbænda og annarra eftirlitsskyldra aðila.
Óásættanlegt er með öllu að komið sé fram við dýr með þeim hætti, sem sjá mátti í myndbandinu. Dýravelferð skal ávallt höfð í hávegum þegar unnið er með dýr.
