Þrátt fyrir aukin útlán til íbúðakaupa hérlendis hefur veðsetningarhlutfall nýrra lána farið lækkandi og var meðaltal veðsetningahlutfalls nýrra lána 59% í júní samanborið við 67% í janúar. Þá voru 73% nýrra lántaka hjá viðskiptabönkunum nú með undir 70% veðsetningu, en í janúar var það hlutfall 49%. Hlutfall þeirra sem eru með um 80% veðsetningahlutfall lækkar einnig úr 24% í janúar í 10% í júní. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu fjármálastöðugleikanefndar Seðlabankans, sem kynnt var í morgun.
Það er þó ekki bara veðsetningarhlutfallið sem hefur þróast með jákvæðum hætti. Sömu er að segja hvað varðar hlutfall fasteignalána á móti árlegum rástöfunartekjum lántaka. Hefur fjöldi lána með hátt lánahlutfall haldið áfram að hækka. Þá hefur greiðslubyrðarhlutfall nýrra lána einnig lækkað, en það helst í hendur við lækkandi vexti og hækkandi launavísitölu. Er algengasta gildi á dreifingu þess hlutfalls 17,5% sem telst varfærið. Þá er lítill hluti nýrra lána með hátt greiðslubyrðarhlutfall.
Ný fasteignlán viðskiptabankanna hafa því í auknum mæli verið með lægra veðsetningarhlutfall, lægra hlutfall fasteignalána af ráðstöfunartekjum og minni greiðslubyrði.
Allt þetta hefur jákvæð áhrif á útlánagæði íbúðalána að sögn Seðlabankans og er þróunin sterk vísbending um að hærra hlutfall nýrra lántakenda sé að endurfjármagna eldri lán en áður, en vaxtakjör hafa lækkað undanfarið í kjölfar lækkunar meginvaxta Seðlabankans.
Þegar vegnir vextir nýrra óverðtryggðra fasteignalána viðskiptabankanna eru skoðaðir hafa þeir lækkað úr tæplega 5,3% í upphafi árs í 3,8% í júní. Á sama tíma hafa vegnir verðtryggðir vextir viðskiptabankanna lækkað úr 3,3% í 2,6%.
Í skýrslunni kemur einnig fram að hlutfall þeirra sem hafi verið með lán í frystingu í júní hafi verið 6,1%, en um miðjan september var hlutfallið komið í 3,3%. Samtals hafi 5.500 umsóknir borist um greiðsluhlé frá því að opnað var fyrir slík í vor eftir að kórónuveirufaraldurinn kom upp. Eftirstöðvar fasteignalána sem hafa fengið greiðsluhlé frá því í vor eru tæplega 150 milljarðar, en heildarupphæð þeirra lána sem voru í greiðsluhléi í september var rúmlega 58 milljarðar.
Nú um stundir er yfirgnæfandi meirihluti nýrra íbúðalána óverðtryggður með breytilegum vöxtum, enda hefur greiðslubyrði þeirra verið hagstæð við núverandi vaxtastig. Segir Seðlabankinn að aukin ásókn í þessi lán sé vísbending um að heimilin vænti þess að vextir haldist lágir næstu misserin. Þá hefur vægi þessara verðtryggðra lána í skuldum heimilanna lækkað nokkuð undanfarið, en um mitt síðasta ár voru 72% af skuldum heimilanna verðtryggð. Í lok annars ársfjórðungs þessa árs var hlutfallið komið niður í 67%.
Seðlabankinn bendir á að aukning óverðtryggðra lána með breytilegum vöxtum geri heimilin næmari fyrir vaxtahækkunum þar sem hækkun vaxta eykur greiðslubyrði þeirra meira en flestra annarra lánsforma sem í boði eru.